Jedni nie wyobrażają sobie bez niej dnia. Inni podchodzą z rezerwą do wszelakich zachwytów nad kawą lub wręcz jawnie deklarują swoją niechęć do tego napoju. Bez względu na to, do której z tych drużyn należysz, sprawdź, jakie korzyści może przynieść picie kawy.

Wiele obiegowych negatywnych opinii na jej temat to tak naprawdę mity, z którymi postaramy się rozprawić w cyklu tekstów dotyczących właściwości kawy i jej wpływu na zdrowie.

Przyjaciel czy wróg?

Jednym z najczęściej zadawanych pytań dotyczących kawy jest to, czy można ją uznać za zdrowy napój. Umiarkowane ilości kawy w postaci 3–5 filiżanek dziennie są uznawane przez EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa i Żywności) za bezpieczny element codziennej diety, który nie wpływa negatywnie na zdrowie. Co więcej – istnieje szereg dowodów płynących z badań naukowych, które potwierdzają jej pozytywny wpływ na zdrowie.

Picie kawy nawadnia czy odwadnia?

Z pewnością każdy nie raz już mógł usłyszeć, że kawa odwadnia i wręcz nie należy jej wliczać do codziennej porcji płynów. Prawdopodobnie u podwalin takiego poglądu leży fakt, że kofeina zawarta w kawie ma nieznaczne działanie moczopędne. Jednak jeśli się nad tym dobrze zastanowić, to głównym składnikiem kawy jest… woda, a umiarkowane spożycie tego napoju nie prowadzi do odwodnienia. Zatem śmiało można ją pić bez obawy o niedostateczne nawodnienie, a także wliczać w codzienny bilans płynów, nie zapominając oczywiście o piciu wody również w czystej postaci.

Wpływ kawy na zdrowie

Kawa, a konkretniej zawarte w niej substancje, takie jak kofeina i polifenole (kwas chlorogenowy, chinowy, kawowy), w pozytywny sposób oddziałuje na szereg narządów i układów naszego organizmu. Poznaj kilka jej właściwości, które powodują, że zadeklarowani kawosze absolutnie nie muszą z niej rezygnować w obawie o jej niekorzystny wpływ na zdrowie.

Kawa a serce

Umiarkowane spożycie kawy zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, w tym choroby niedokrwiennej serca. Warto o tym wiedzieć, biorąc pod uwagę fakt, że choroby serca i układu krążenia wciąż pozostają główną przyczyną zgonów na całym świecie.

Nowotwory a kawa

Międzynarodowa Agencja do Badań nad Rakiem na podstawie dostępnych badań zaklasyfikowała kawę do grupy substancji, których nie uznaje się za rakotwórcze dla ludzi. W niektórych przypadkach, a takim jest m.in. nowotwór wątroby, picie kawy wiąże się z mniejszą liczbą zachorowań.

Kawa a praca mózgu

Aromatyczny czarny napój spożywany w umiarkowanych ilościach zwiększa pobudzenie, czujność, a także koncentrację. Badania wskazują również na to, że szczególnie u kobiet może obniżać ryzyko udaru mózgu.

Wpływ kawy na sprawność fizyczną

Jak się okazuje, z kawą szczególnie powinni polubić się sportowcy i osoby trenujące amatorsko. Przyjmowana przed wysiłkiem kofeina zwiększa wydolność i wydajność, co przekłada się na lepszy trening, a także może zmniejszać ból mięśni.

Kawa a cukrzyca typu II

Niestety, z roku na rok coraz większa liczba osób boryka się z chorobą, jaką jest cukrzyca typu II. Okazuje się, że spożycie kawy może być jednym z tych pozytywnych czynników, redukujących ryzyko wystąpienia tej choroby metabolicznej.

Osoby, które już borykają się z tym problemem, jak najbardziej nadal mogą spożywać kawę. Najlepiej by była to kawa czarna lub z niewielkim dodatkiem mleka.

Kawa to nieodłączny element poranka wielu osób. Często spożywamy ją po to, by ułatwić sobie rozbudzenie lub podtrzymać wysoki poziom energii w ciągu dnia. Jednak tak naprawdę efekt pobudzający to zaledwie jeden z szeregu właściwości kawy. Sprawdź, w czym jeszcze może pomóc ten aromatyczny napój z ziaren kawowca.

Jak to się dzieje, że kawa pobudza?

Mechanizm działania kofeiny polega na tym, że konkuruje ona z adenozyną – neurotransmiterem, który można nazwać przekaźnikiem informacji o zmęczeniu. Obie te cząsteczki – kofeina i adenozyna – przyłączają się do tego samego receptora w mózgu.

Kiedy pijemy kawę, zawarta w niej kofeina blokuje miejsce (receptory) dla adenozyny, przez co ta nie może przyłączyć się i wywołać zmęczenia. W ten sposób spowalniamy i oddalamy w czasie moment odczuwania zmęczenia.

Kofeina a koncentracja

Każdego dnia podejmujemy zadania, które wymagają od nas koncentracji. Nie zawsze o nią łatwo, zwłaszcza w świecie pełnym "rozpraszaczy", które nieustannie próbują przyciągać naszą uwagę. Kofeina, główny ze składników obecnych w kawie, zwiększa selektywność uwagi, ułatwiając skupienie się na konkretnym bodźcu. Osoby nieprzyzwyczajone do spożycia kofeiny osiągają pozytywne rezultaty już przy dawce 200 mg, natomiast te korzystające z niej częściej najlepsze efekty skupienia uwagi osiągają przy dawce 400 mg.

Osobom pracującym w godzinach nocnych czy tym, które bardzo często przemierzają długie trasy za kółkiem, kofeina szczególnie pomaga utrzymać wyższą czujność, co przekłada się m.in. na bezpieczeństwo.

Picie kawy w umiarkowanych ilościach (od 3 do 5 filiżanek dziennie) sprzyja także poprawieniu pracy pamięci roboczej, co ułatwia zapamiętywanie i wykonywanie zadań obciążających pamięć. Ponadto kofeina może przyczyniać się do lepszego samopoczucia i poprawiać nastrój, jednak jej nadmierna ilość przyniesie efekt odwrotny – nerwowe pobudzenie lub uczucie niepokoju. Z tego powodu najlepiej nie przekraczać jej bezpiecznej, dziennej dawki pamiętając, że występuje ona w różnych produktach spożywczych.

Kawa jako profilaktyka chorób neurodegeneracyjnych

Zawarta w kawie kofeina działa pozytywnie zarówno na sprawność umysłową osób młodszych, jak i starszych. Badania wskazują , że ta druga grupa może być nawet bardziej podatna na ochronne działanie kofeiny w kontekście pogarszającej się wraz z wiekiem sprawności umysłowej.

Dane z badań epidemiologicznych i nie tylko wskazują także, że spożywanie kawy wiąże się z mniejszym ryzykiem wystąpienia choroby Alzheimera , a jej wpływ wydaje się najistotniejszy na etapie przedchorobowym. Prawdopodobnie ten efekt nie jest zależny tylko od kofeiny, ale znaczenie mogą mieć także inne substancje zawarte w kawie, np. trigonellina, kwas felurowy czy liczne antyoksydanty.

Czy kawa uzależnia?

Kawa nazywana jest używką, więc naturalne jest pojawienie się pytania, czy ma potencjał uzależniający. Na to pytanie postanowili odpowiedzieć badacze, wykorzystując technologię mapowania mózgu. Dzięki jej wykorzystaniu stwierdzono, że zawarta w kawie kofeina nie aktywowała ośrodka uzależnienia, a to oznacza, że nie wykazuje działania charakterystycznego dla substancji uzależniających.

Zapach świeżo zaparzonej kawy, unoszący się w dobrej kawiarni czy domowym zaciszu, to przyjemny aromat, z którym lubimy obcować. Jednak wyjątkowy zapach i smak to tylko ułamek walorów tego napoju, a cała lista korzyści z jego spożycia dotyczy wpływu kawy na ludzki organizm.

Filiżanka kawy dla serca

Na temat kawy i jej wpływu na układ krążenia można znaleźć wiele sprzecznych informacji. Jednak dane z badań naukowych jednoznacznie wskazują, że umiarkowane spożycie wpływa pozytywnie na układ sercowo-naczyniowy i obniża ryzyko śmiertelności wynikające z jego chorób. Ilość uznawana za umiarkowaną to 3–5 filiżanek kawy dziennie.

Kawa wcale nie działa negatywnie również w przypadku zaburzeń rytmu serca (migotania przedsionków), a wręcz – jak wskazują niektóre dane – regularnie spożywana może zmniejszać ryzyko ich wystąpienia.

Kawa jako wsparcie wątroby

Wątroba to największy narząd miąższowy, a jego istotną funkcją jest detoksykacja, regulowanie gospodarki węglowodanowej, magazynowanie witamin czy produkcja żółci. Można stwierdzić, że kawosze wspierają jej zdrowie, ponieważ zauważa się związki pomiędzy spożyciem kawy a niższym ryzykiem marskości wątroby, przewlekłych chorób wątroby czy niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby.

Popularna mała czarna obniża także ryzyko wystąpienia nowotworu wątroby, w szczególności pierwotnego raka wątroby. Za to działanie prawdopodobnie odpowiadają związki zawarte w kawie, takie jak kahweol i kafestol.

Wsparcie w treningu

Warto wiedzieć o tym, że kawa nie tylko może skutecznie pobudzać, ale także przyczyniać się do lepszej jakości treningu i tym samym formy sportowej. Australijski Instytut Sportu (AIS) zalicza kofeinę do grupy A suplementów stosowanych w sporcie, czyli środków o udowodnionym działaniu.

Kawa jest sprzymierzeńcem zarówno osób ćwiczących siłowo, jak i tych wybierających trening aerobowy. Zwiększa wydajność i wytrzymałość może być pomocna w redukowaniu bólów mięśniowych, a ponadto zwiększa czujność i koncentrację, co działa szczególnie pozytywnie w przypadku sportów wymagających precyzji ruchów i odpowiedniej techniki.

Kawa kontra cukrzyca

Zachorowalność na cukrzycę typu II z roku na rok rośnie. Przyczynia się do tego m.in. wysoki odsetek osób z otyłością, która jest główną przyczyną tego typu cukrzycy, w połączeniu z czynnikami wynikającymi ze stylu życia. Dostępne dane epidemiologiczne wskazują, że umiarkowane spożycie kawy (3–4 filiżanek) wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka cukrzycy aż o 25 proc. w porównaniu do osób pijących jej mniej (2 filiżanki) lub w ogóle. Na korzyści wynikające z picia kawy – choć trochę mniejsze – mogą liczyć także entuzjaści kawy bezkofeinowej.

Wpływ picia kawy na układ pokarmowy

Kawa przez długi czas zaliczana była do grona winowajców wystąpienia choroby wrzodowej. Zupełnie niesłusznie. Dostępne dane wskazują, że nie stanowi ona czynnika ryzyka wystąpienia wrzodów żołądka, a także nie ma zależności między piciem kawy a chorobą wrzodową dwunastnicy. Nie ma również związków między wypijaniem kawy a występowaniem nowotworu żołądka czy trzustki. Natomiast niektóre dawne wskazują, że jej spożycie może obniżać ryzyko wystąpienia kamicy żółciowej.

Wiele informacji dotyczących picia kawy skupia się wokół jej potencjalnie negatywnego wpływu na układ pokarmowy. Tymczasem — jak badania sugerują — u osób zdrowych taka zależność nie występuje. W przypadku osób cierpiących na różnego typu zaburzenia sprawa jest indywidualna i właśnie z tych indywidualnych potrzeb powinna wynikać ewentualna rezygnacja z kawy czy innych napojów.

Dodaje energii, urzeka smakiem, a także pozytywnie wpływa na funkcjonowanie organizmu. Kawa, bo o niej mowa, to prawdziwy eliksir zdrowia i dobrego samopoczucia. Odkrywamy tajemnice drzemiące w jej ziarnach.

Aromat świeżo zaparzonej kawy to dla wielu osób najlepszy sposób na dobry początek dnia. Trudno się dziwić – ten wyjątkowy napój stanowi nieocenione źródło energii i witalności. Co ciekawe, zawarta w nim kofeina nie tylko pobudza do działania, ale ma także wiele innych korzyści dla zdrowia. Wnikliwe badania ekspertów nad niezwykłą mocą kawowych ziaren pozwoliły wysnuć wiele zaskakujących wniosków, a także obalić liczne mity, które niesłusznie stawiały kawę w niekorzystnym świetle. Dziś z całą stanowczością możemy uznać kawowy napar za jeden z najzdrowszych, naturalnych produktów, który w pełni zasługuje na miejsce w gronie tzw. superfoods, czyli pokarmów o nadzwyczajnych właściwościach zdrowotnych. Jeżeli zaliczasz się do kawowych smakoszy i nie wyobrażasz sobie poranka bez filiżanki mocnego espresso lub kremowego cappuccino, przeczytaj nasz artykuł – znajdziesz w nim aż 5 powodów, żeby pokochać kawę jeszcze bardziej.

Kawa pobudza umysł

O tym, że kawowy napój rozjaśnia myśli, wie każdy z nas, ale mało kto zdaje sobie sprawę, co wpływa na ten proces. Na szczęście lata badań nad składem kawowych ziaren pozwoliły naukowcom rozstrzygnąć tę zagadkę. Jak wyjaśnia dr n. med. Anna Barczak z Platformy Badań Chorób Rzadkich Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN, tajemnica pobudzającego działania kawy tkwi w zawartych w niej substancjach chemicznych.

– Kawa zawiera w sobie kilkaset związków chemicznych, spośród których przynajmniej kilka ma udowodniony wpływ na mózg i ośrodkowy układ nerwowy. Na przykład kofeina rozszerza naczynia mózgowe, zwiększając dopływ krwi do mózgu i działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy. Trygonelina w procesie palenia ziaren przekształca się w kwas nikotynowy, składnik enzymów – wyjaśnia specjalistka.

Co więcej, kawa ma także dobroczynny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie całego układu nerwowego. Zawarte w niej polifenole działają przeciwzapalnie i przeciwutleniająco, a dodatkowo uszczelniają też naczynia krwionośne i usprawniają krążenie. Dodatkowo regularne spożywanie kawy spowalnia zaburzenia poznawcze i pozwala zachować jasność umysłu w dojrzałym wieku. Nie bez przyczyny wiekowy już porucznik brytyjskiej armii, Sidney Smith powiedział: "Kawa to napój intelektualistów. Chcecie więc poprawić swój rozum, pijcie kawę". W trosce o dobrą pamięć i sprawną pracę mózgu warto zastosować się do jego rady.

Filiżanka zdrowia

Najwyższy czas obalić mity od lat krążące wokół kawowego naparu. Filiżanka espresso nie ma bezpośredniego wpływu na wzrost ciśnienia tętniczego, a więc mogą ją spożywać także osoby cierpiące na tę dolegliwość. Nie jest także prawdą, że pijąc kawę, wypłukujemy magnez z organizmu. Co prawda napar kawowy działa krótkotrwale moczopędnie, ale nie oznacza to wcale, że pozbawia nas cennych dla zdrowia minerałów. Wręcz przeciwnie – w końcu kawa to doskonałe źródło magnezu! Nie powinniśmy też wierzyć tym, którzy twierdzą, że kawa ma działanie uzależniające. Kofeina nie pobudza tych części mózgu, które są odpowiedzialne za powstawanie uzależnień, a więc możemy pić ją bez obaw.

Kawowy napój ma za to cały szereg dobroczynnych właściwości. Przede wszystkim poprawia sprawność fizyczną, wzmacnia pracę serca i układu krwionośnego, co powoduje lepsze dotlenienie mózgu i innych narządów wewnętrznych. Dodatkowo kawa może spowolnić lub ograniczyć ryzyko powstawania groźnych chorób. Zawarte w niej antyoksydanty działają przeciwnowotworowo, dzięki czemu kawowy napój jest polecany przede wszystkim osobom genetycznie obciążonym ryzykiem zachorowania na nowotwory. Udowodniono naukowo, że regularne spożywanie kawy aż o 20 proc. zmniejsza ryzyko wystąpienia raka wątroby.

Co jeszcze nasz organizm zawdzięcza kawie? Jej napar wspomaga pracę wątroby i układu sercowo-naczyniowego, spowalnia rozwój kamicy żółciowej, a także pozytywnie wpływa na równowagę psychiczną, dzięki czemu może być stosowana w profilaktyce depresji. Tyle korzyści w jednej filiżance! Nie pozostaje nam nic innego jak tylko pić kawę na zdrowie.

Ziarna pełne smaku

Ziarna kawy pozyskiwane są z kawowców – drzew występujących głównie w Afryce i Ameryce Południowej, rzadziej na terenach Azji. Co ciekawe, istnieje aż 500 odmian tych roślin, a każda z nich rodzi owoce o innym smaku i aromacie. Najpopularniejsze gatunki kawy to m.in. coffea arabica (Arabika), coffea canephora (Robusta) oraz mniej popularna coffea liberica (Liberika). Poniżej wyjaśniamy, czym charakteryzuje się każda z tych odmian.

• Arabika – Najczęściej spotykana i najpopularniejsza odmiana na świecie. Ta niezwykle ceniona przez baristów kawa wyróżnia się stosunkowo niewielką ilością kofeiny, co znacząco wpływa na jej delikatny smak. Ziarna Arabiki są długie i płaskie, mogą być też lekko wklęsłe. Jej napar ma głęboki, czekoladowy odcień i bogaty aromat.
• Robusta – to mniej szlachetna, ale wcale nie gorsza w smaku odmiana kawowych ziaren. W jej intensywnym naparze wyczuwalne są nuty goryczy. W odróżnieniu od Arabiki, Robusta pozbawiona jest lekko kwaskowatego posmaku. Ten gatunek wyróżnia wysoka zawartość kofeiny i kwasu chlorogenowego.
• Liberika – najrzadziej spotykana odmiana kawy. Pochodzi z Liberii, ale uprawiana jest także w Malezji. Liberika wyróżnia się intensywnym, ciężkim, ziemistym smakiem i orzechowym zabarwieniem. Liberika często mieszana jest z Arabiką w celu uzyskania ciekawego połączenia smaków i aromatów.

Kawa niejedno ma imię

Każdy amator kawy ma swój ulubiony sposób przygotowania tego naparu. W kawiarniach możemy spotkać rozmaite rodzaje napojów kawowych – od klasycznych, czarnych przez mleczne aż po wersje słodkie i mrożone oraz cieszące się coraz większym uznaniem przelewy. W rzeczywistości sposobów przyrządzania kawy może być nawet kilkadziesiąt, bo samo espresso można przygotować na wiele różnych sposobów. Najpopularniejsze, poza wspominaną już małą czarną, to: cappuccino, flat white, mocha, espresso con panna, machiato oraz americano. Tradycyjni włoscy bariści oczywiście nie uznają większości z tych kawowych kombinacji, ale tak naprawdę każdy sposób jest dobry, żeby cieszyć się kawowym smakiem i aromatem. W zależności od techniki parzenia i dodatków kawa może być pobudzającym szotem, orzeźwiającym koktajlem lub nawet apetycznym, słodkim deserem. Tylko od nas i naszego nastroju zależy, jaką formę kawowego napoju wybierzemy.

Kawa zbliża ludzi

"Chodźmy na kawę" – to zdanie bardzo często pada zarówno w gronie pracowników, jak i wśród przyjaciół oraz zakochanych. Tym samym do długiej listy zalet picia kawy możemy też dopisać aspekt społeczny, bo filiżanka kawowego naparu ma niezwykłą moc zbliżania ludzi. Kawa to świetny pretekst do spotkań, wspólnej przerwy w trakcie dnia, a także miły dodatek do romantycznej randki. Nic w tym dziwnego – każdy amator kawy z pewnością przyzna, że ten aromatyczny napój najlepiej smakuje, gdy pijemy go w miłym towarzystwie.

Rytuał picia kawy w towarzystwie ma długą tradycję w kulturze wielu narodów. Oczywiście, od lat przodują w tym Włosi, którzy z parzenia i picia kawy uczynili prawdziwą ceremonię. Nawet w najbardziej zabieganym dniu włoscy smakosze kawy wygospodarują co najmniej kwadrans, by usiąść w kawiarni i delektować się aromatycznym espresso. Ale to nie słoneczna Italia przoduje w ilości spożytej kawy. Tym rekordzistą jest bezapelacyjnie Finlandia, a zaraz za nią plasują się dwa inne kraje nordyckie: Norwegia oraz Islandia. Skąd tak wysoki wynik wśród mieszkańców północy? Wpływ na to może mieć klimat, mniej słońca w porównaniu do południowych rejonów Europy, a także słynna filozofia Hygge, która w Finlandii nosi nazwę Fika. Motto tej drugiej brzmi: "Rzuć cokolwiek robisz i zatrzymaj się, żeby cieszyć się swoją kawą". Choć daleko nam do chłodnej północy, tę uniwersalną maksymę warto wdrażać w życie każdego dnia – bez względu na to, gdzie mieszkamy i jaką pogodę mamy za oknem.